Bu yazımızda sizlere Dörtgöz üzerinde yayınlanmış üç adet şiirimizin (Balyemez, Harman ve Yakarış) içerisinden örnekler ve bu örnekler hakkında bilgiler paylaşacağız. Sizler için keyifli bir yazı olması dileğiyle.
Balyemez: Balyemez özellikle kale ve geniş surları dövmek için geliştirilmiş orta çapta uzun menzilli toplardır. Bu topları genellikle güçlü öküzler veya sığırlar çekmekteydi. Mancacı ise Osmanlı devletinde sokak hayvanlarını beslemekle sorumlu kişilere verilen isimdir. Osmanlı'da ağır topları çeken öküz sığır gibi hayvanlara özel bir sevgi duyulmuştur. Savaşta kullanılan ağır yük hayvanları yaşlanınca kasaplara satılmaz emekli edilir ve ölene kadar mancacılar tarafından bakılırdı.
"Pek meşakkat görülür balyemezi çekince,
Mancacıya verilir taakatten düşünce,
Top çeken şereflidir, satılmaz töremizce,
Şan alalım topçular, namdar olalım bugün,"
Harman: Buğday hasatı ve harman işi Anadolu kültüründe yüksek değer taşımaktadır. Harman bereketi için harman tabana yayıldıktan sonra düven koşma aşamasından önce dua edilmektedir. Çeç savurmak tecrübe isteyen bir eylemdir. Harman çeç edilip ortaya yığıldıktan sonra uygun rüzgar beklenir. Harmancı yaba ile çeçten aldığı saman tane karışımını savurur, saman uzağa düşer ve tane ayrılır. Saman, tane ve daşlı isimli üç farklı ürün elde edilir. Bütün sürecin sonunda harman yeri bir çalı süpürgesiyle süpürülür. İşte kalan süprüntü de karıncanın hakkıdır, bu süprüntüye kimse dokunmaz.
"Harman yayıp el açıldı Huda'ya,
Çeç edilip savruluyor doğaya,
Süprüntüsü karıncanın hakkına,
Saman, tane işte bunlar bizimdir,"
Yakarış: Fethiye'nin Kınık köyü içerisinde bulunan Xanthos antik kentinin acı dolu bir hikayesi vardır. M.Ö. 545 yılında bu şehrin halkı kendilerini kuşatan Pers ordusu ile savaşmıştır. Güçlü Pers ordusuna karşı sayıca az olan bu kent halkının erkekleri, tarihçi Heradot'un anlatımına göre kadınları, çocukları, hazineleri ve köleleri kentteki kaleye doldurdular. Kaleyi ateşe verdiler, öyle ki yangın kaleyi kül etti. Bundan sonra düşmana saldırdılar ve Xanthos’ta oturanların tümü de savaşarak öldü. Kentte bulunan yazıtta kent halkı onurları ve özgürlükleri uğruna toplu ölümü yeğlediklerini ve geriye hiç sönmeyecek bir ateş bıraktıklarını belirtmiştir.
"Karayel bu akşam, Xanthos'a gidiyorum,
Sönmeyen ateşine belki tanık olurum,
Ölümü tutsaklığa tercih eden bir halkın,
Eşen ırmağında, hazin yâdı olurum,"